Borneo en het eiland Tioman

De komende dagen - van 31 juli t/m 3 juli - gaan we via KK en Sandakan naar de Bilit Lodge in Sukau, gelegen aan de Kinabatanganrivier. Hier hopen we veel dieren ( en ik veel vogels) te kunnen spotten tijdens de bootsafari 's en de wandelingen door de jungle. Ook brengen we een bezoek aan Sepilok, misschien wel het bekendste Oerang Oetanopvangcentrum van Borneo.

De wekker gaat op woensdag 31 juli al om half zes af. Gina en ik douchen - in omgekeerde volgorde - en we schuiven beneden aan voor een vroeg ontbijt. Alle schalen zijn nog niet eens gevuld, maar er is voldoende om onze honger te stillen. Eigenlijk hebben we geen van allen honger, dus valt er weinig te stillen.
Om 07.00 uur rijdt het busje voor en nadat we aan de balie van het hotel uitgecheckt hebben, gaan we naar het vliegveld van Kuching. We hebben een vlucht met Malaysian Airlines naar Kota Kinabalu. In het vliegtuig krijgen we nog een keer een ontbijtje. Sytse vindt de noodles best lekker, maar Gina en Caroline denken er nog over na. Veel animo hebben ze niet. Om half elf landen we al weer op het zonovergoten vliegveld in Kota Kinabalu.

We hebben 5 uur voor de overstap naar Sandakan. Na enig speurwerk vooraf hebben we gezien dat het vliegveld van Kota Kinabalu langs het strand ligt. We nemen daarom een taxi en laten ons afzetten bij het Tanjung Aru strand. Al snel vinden we een, op twee Engelse toeristen na, verlaten terrasje met lekkere stoelen en een parasol.

Het is er heerlijk rustig, de zon schijnt volop en al snel is iedereen verdiept in een boek. Dat kan tegenwoordig op meerdere manieren: op papier (Gina), via een e-reader (Caroline) of met behulp van een iPad (Sytse).

Ikzelf speur met de verrekijker de omgeving af en ontdek een paartje Bornean Black Magpie, een endemische soort Ekster. Die komt dus alleen op Borneo voor. Even later zie ik nog twee ijsvogels in de bomen achter het strand. Het zijn een Collared Kingfisher en een Stork-billed Kingfisher. Gelukkig heb ik mijn vogelboek meegenomen, zodat ik dat erop na kan slaan. Voor de achterdochtigen onder ons: ik zit niet op het nudistenstrand en heb keurig mijn nieuwe zwembroek aan, hoewel de foto anders doet vermoeden.

We verkennen het strand en vinden weer honderden krabbetjes, die net als in Bako NP allerlei patronen op het strand maken met de balletjes zand die ze uit hun holletjes naar buiten brengen.

We nemen als de bar open gaat een drankje. Het is het ultieme vakantiegevoel: zon, tropisch drankje erbij, mijn e-reader met een spannende misdaadroman voor me en mijn verrekijker binnen handbereik in het geval er vogels in de buurt komen. Na een paar uur breken we met tegenzin op om het vliegtuig naar Sandakan te halen.

We zijn ruim op tijd - dus eigenlijk veel te vroeg - op het vliegveld. Het vliegtuig vertrekt ook nog eens iets te laat. We vliegen nu met een twinotter van MASwings, een dochter van Malaysian Airlines. Het is een klein propellervliegtuig. We vliegen langs Mount Kinabalu, die een hoogte heeft van meer dan 4000 meter. Het is de hoogste berg van Zuid-Oost Azië.

We maken eerst een rondje over zee en dat geeft ons gelegenheid een blik op het Tanjung Aru strand te werpen, het strand waar we zojuist nog lekker aan het chillen waren.

Het vliegen met een kleiner toestel geeft wel meer het gevoel echt te vliegen. Je hoort de propellers goed en het is toch wat minder stabiel, hoewel de vlucht geen problemen oplevert. Sytse en Caroline hebben er duidelijk lol in, ik kijk wel een beetje donker als ik het vliegtuig uitstap, maar daar is geen reden toe, dus is het toeval.

We worden even na vijf uur keurig op tijd opgehaald van het vliegveld en naar het Sabah Hotel gebracht. Een groot hotel met dito zwembad. Hoewel de avond begint te vallen, duurt het niet lang of we zitten langs de rand daarvan. Caroline en Sytse vermaken zich in het water, Gina en ik lezen op een ligbed. Jammer genoeg liggen we nogal tussen de bomen en met de schemer komen ook de muggen.

's Avonds besluiten we in Ming-restaurant van het hotel te gaan eten. Het andere restaurant is vanwege het ramadan-buffet erg vol en we hebben meer trek in Chinees eten. Hoewel het restaurant zo goed als verlaten is en de drie dames van middelbare leeftijd, die de bediening vormen, nogal laks zijn, eten we best goed. Er is eend met honing-sesamsaus, daarnaast heerlijke dikke noodles en ook kip met een krokant laagje. Dat laatste gerecht smaakt echter in het geheel niet naar kip, hoewel het goed smaakt. We vragen het nog na, maar er wordt bevestigd dat het kip is. Daar gaan we dan maar vanuit. Dat we met stokjes moeten eten is leuk, maar ik heb de goede greep niet kunnen vinden. Beetje tobben dus. Met ijs na sluiten we de maaltijd af en gaan daarna naar onze kamer. Morgen gaan we eerst naar Sepilok en daarna naar de Bilit Adventure Lodge aan de Kinabatanganrivier.

Op donderdag 1 augustus word ik wakker van gekwetter. Ik sta op en kijk uit het raam en zie een groot aantal spreeuwen op het dak en in de bosrand zitten. Het blijken Asian Glossy Starlings te zijn, waarvan ik van grote afstand en door het raam foto 's neem. Op dezelfde manier fotografeer ik een Pink-Necked Green Pigeon. Als het bijna tijd is om te gaan eten komt er nog een Brahminy Kite (Brahmaanse Wouw) langs zeilen, waarvan ik nog een paar plaatjes weet te maken. Ondanks dat ik ver in moet zoomen en dus inboet aan kwaliteit begint de dag toch goed.

Het buffet in het Sabah Hotel is best uitgebreid, maar Gina weet niet wat ze moet kiezen. Ze eet dus voor een zieke kip, maar goed, gisterenavond hebben we dan ook meer dan genoeg gegeten. Om half negen staat Faisal, onze nieuwe gids, voor de deur en rijden we in korte tijd naar Sepilok, het opvangcentrum voor Orang Oetans.

We zijn ruim op tijd voor het voederen en dus bezichtigen we eerst nog even het infomatiecentrum. Niet zo groot, een beetje gedateerd (de kleurenfoto 's zijn allemaal paarsig-blauw geworden), maar wel interessant. We vragen Faisal een foto van ons te maken. De zon schijnt onbarmhartig, maar dat bevalt ons prima.

We lopen naar het platform waar al een grote groep toeristen met fototoestellen in de aanslag klaar staat. Ik neem een plekje in aan de zijkant en in de schaduw en wacht op wat er gebeuren gaat. Als eerste komt een Pigtailed Makake en het lijkt of deze wacht op de rest. Al heel snel komt een vrij jonge Orang Oetan op het platform en deze gaat als een zwerver voor een vuilnisbak op zoek naar eten. De achterkant van een mannetjes Makaak lijkt wel een felgekleurd masker.

Een andere Pigtailed Makake bekijkt het allemaal op afstand vanuit een hoge post in een boom.

Dan verschijnt er een tweede Orang Oetan. Door zijn houding lijkt het alsof hij het touw als zipline gaat gebruiken.

Er dartelt ook een vlinder rond, zo 'n 7 à 8 centimeter groot, en deze gaat niet al te ver bij mij vandaan op de struiken zitten. Het is een zogenaamde Clipper (Parthenos sylvia). Hij draait net niet genoeg naar links om zijn gehele vleugel te laten fotograferen.

Er verschijnen steeds meer Orang Oetans. Eén ervan gaat al hangend aan zijn onderdanen een watermeloen verorberen.

De 100-400 mm telelens komt hier weer goed van pas, maar door het harde zonlicht en de vele schaduwen valt het fotograferen niet mee. Toch hoop ik wel wat leuke plaatjes te kunnen schieten, dus ik laat de sluiter lustig klikken.

Net als in Semonggoh hebben de Orang Oetans hier ook allemaal een voorkeur om de opgehangen kabels te gebruiken. Hetzelfde dierentuingevoel komt weer boven, maar het is echt heel leuk om te zien hoe deze beesten zich voortbewegen.

Is dit nu hangend voortbewegen of ondersteboven lopen? Zeg het maar, ik weet het niet.

De Makaak bekijkt het nog steeds vanuit de boom, nu wel met een sappige meloen in de hand.

Lekker hangend even uitrusten. Het lijkt wel of het hoofd ontbreekt, maar dat is schijn.

Aan de binnenkant van zijn been is bij deze Orang Oetan een nummer te zien. Hieraan is te zien dat het hier om een teruggezette Orang Oetan gaat.

Het kost blijkbaar weinig moeite om via de touwen voort te bewegen. Je ziet geen inspanning op zijn of haar gezicht.

Maar niet alleen de Orang Oetans gebruiken de kabels. Hier zit een Spotted Fantail op de uitkijk naar voedsel. Het lijkt erop dat vanaf nu er meer te vogelen valt. Op het platform haalt een Orang oetan fel uit naar een ranger, die later een behoorlijk bloedende striem in zijn nek heeft. Orang Oetans blijven wel wilde dieren, ondanks dat ze mensen gewend zijn.
We laten het hierbij, je kunt wel uren blijven klikken. Je moet het thuis ook allemaal weer uit kunnen zoeken en dat wordt lastiger en tijdrovender naarmate je meer foto 's neemt. We verlaten het platform en lopen terug naar het centrum.

Rond 11.00 uur worden we naar het Sepilok Jungle Resort gebracht voor een lunch. Deze lodge is van dezelfde organisatie als de Bilit Adventure Lodge.

Vanaf het overdekte terras heb je uitzicht op de jungle. Ik ontdek een paartje Brown-Throated Sunbirds waarvan ik enkele plaatjes kan schieten.

Het vrouwtje gaat in de schaduw bijna helemaal op in de groene beplanting. Het mannetje valt met zijn glanzend donkerblauwe verenkleed meer op.

Er vliegen ook libellen en vlinders rond. Ik scoor een Common Parasol libelle en een behoorlijk afgevlogen vlinder, een Clipper, een soort die ik eerder deze morgen ook al zag.

Een groepje Chestnut Munia 's verschuilen zich in de struik recht voor me, maar ze waken ervoor zich helemaal bloot te geven.

Voor de lunch hebben we rijst, kip, bonen en ei. Eenvoudig eten, maar de smaak is prima. Met watermeloen als toetje is het helemaal perfect. Even na 13.00 uur haalt Faisal ons op en rijden we westwaarts langs grote oliepalmplantages naar onze volgende bestemming, de Bilit Adventure Lodge aan de Kinabatanganrivier.

Na ruim twee uur rijden komen we na een laatste kilometer met een uiterst slecht wegdek aan bij de steiger aan de Kinabatanganrivier in het plaatsje Bilit vlakbij de wat grote plaats Sukau. Een hospitaalschip ligt in het midden van de rivier om aan te geven dat de rivier de meest geeigende weg is hier in de jungle. Wij hebben gelukkig geen gebruik hoeven te maken van de diensten van het schip.

We worden met koffers en al met het kleine bootje overgezet en gaan aan land bij de steiger van de Bilit Adventure Lodge. De lodge ligt zoals gezegd aan de Kinabatanganrivier. Het lagere deel van deze 560 km lange rivier stroomt in december en januari vaak onder water. Gelukkig is er nu 270 km² van deze vloedvlakte beschermd gebied, want de rest van deze regio is bijna allemaal gekapt voor oliepalmplantages.

We worden vriendelijk onthaald en krijgen een kop thee aangeboden. We moeten onze schoenen uitdoen in de lounge, die tevens dienst doet als café, als restaurant en als recreatieruimte enzovoort. We voelen ons direct thuis.

We gaan tegen 16.00 uur naar de steiger. Ik neem uiteraard mijn telelens mee. Ik heb ook mijn slippers aan, maar dat zou een paar uur later anders worden.

Het excursiepakket tijdens ons verblijf in de Bilit Adventure Lodge bestaat uit een drietal bootsafari 's en twee junglewandelingen De eerste safari is stroomopwaarts. We hopen op veel apen, en misschien wel krokodillen of olifanten. We zijn met een internationaal gezelschap en zitten met z 'n tienen in de boot. Vier Engelsen, één gids, één spotter/ stuurman en wij met z'n vieren. Ik heb mijn telelens klaar en mijn verrekijker om. De eerste vogel die we zien is een Grote Zilverreiger en daarna een Blue-Throated Bee-Eater.

Eén van de buitenlandse stellen vraagt om een plasstop. We varen naar de oever en dan spot Caroline opeens een Monitor Lizard, die van we heel dicht bij kunnen fotograferen. Zijn lange tong, waarmee hij de omgeving verkent, is goed te zien.

Onze gids gaat nog op zoek naar slangen, maar vindt deze niet. We zien verschillende groepen met Makaken en - dan zijn we alweer op de terugweg - een paar groepen met Neusapen. Door de afstand en het tegenlicht worden de foto 's niet erg mooi, maar ik wil toch graag de bewijsplaatjes tonen.

Een tweetal Maroon Leaf Monkeys of Maroon Langur zitten hoog in een boom op de uitkijk. Volgens Faisal worden deze apen niet vaak gezien.

We zijn niet de enige boten op de rivier. Voordeel is wel dat je van elkaars waarnemingen kunt profiteren.

Als het begint te schemeren komen er meer vogels over de rivier. We zien een Crested Serpent Eagle, Rhinoceros Hornbills, een Dollarbird, een Grey-Headed Fish-Eagle, een Asian Darter en een paar Storm 's Storks. Het gaat allemaal te snel, het is te ver weg of het is te donker voor een foto. Niet ideaal dus.

We sluiten net voor donker af met een Black Hornbill, die ik alleen als zwart silhouet op de foto kan zetten. Geen olifanten, waarvan we wel sporen zien, geen slangen en geen krokodillen. Een beetje tegenvallende oogst, maar desalniettemin was het een leuk tochtje met toch nog wat nieuwe soorten voor mij. Als ik uitstap verlies ik de helft van mijn zool van mijn linkerslipper. Versleten. Gek genoeg verlies ik nog geen minuut later de helft van mijn rechterslipper, zodat ik in één keer op een slechts een halve centimeter dikke zolen loop.

Na afloop van de bootsafari kunnen we even chillen. Het diner dat om 19.30 uur wordt opgediend is eenvoudig, maar wel lekker. We lijden in ieder geval geen honger.

Na het eten leggen we een kaartje. We doen een spel waarbij je start met zeven kaarten en elke ronde krijg je een kaart minder. Als je geen slag haalt dan krijg je nog maar één kaart, waarmee je dan wel een slag moet halen, anders lig je eruit. Degene die de laatste slag haalt is winnaar. Leuk spel dat we geleerd hebben van Sytse! Enige minpuntje: Gina doet net of ze de regels nog niet helemaal door heeft, maar wint achter elkaar de potjes.

Om 20.30 uur worden we verwacht voor de avondwandeling door de jungle achter de lodge. Er wordt aangeraden dat we laarzen en bloedzuigersokken huren (Nee, geen sokken van de bloedzuigers, maar sokken om te voorkomen dat je daar door gebeten wordt). Het staat in ieder geval charmant.

Die laarzen zijn zeker geen overbodige luxe, want het is erg modderig. Zelfs een klein kikkertje op het pad zit er onder. Ik geloof dat het een Bornean Horned Frog is, maar ik kan me vergissen door zijn modderige huid. Het kikkertje op het blad heeft het beter bekeken. Dit zou een Mantang Narrow-mouthed Frog (Microhyla nepenthicola) kunnen zijn, die leeft in de omgeving van bekerplanten.

Een duizendpoot kruipt langs een boomstam omhoog. Van deze soort komen we er veel tegen in de jungle.

Deze nachtuil (Noctuid Moth) heb ik nog niet op naam weten te brengen, maar hij was best groot (±6 cm)

Het is best spannend om bij nacht door de jungle te lopen (de passende junglekledij ontbreekt overigens) en niet te weten wat je allemaal tegen kunt komen. Sytse en ik zien op aanwijzen van de gids een Mousedeer, waarvan we eigenlijk alleen maar de fel oplichtende ogen in het schijnsel van onze lantaarns zien.

Dan wijst de gids op een tweetal vogeltjes die zitten te slapen op een tak. Het zijn White-Crowned Shama 's. Bijzonder om ze zo 's nachts tegen te komen. Overdag hoorden we ze alleen maar roepen.

Nog een leuke waarneming: een Rufous-Backed Kingfisher. Een kleine ijsvogel die niet leeft bij water maar gewoon in het laaglandbos. Het flitslicht is niet ideaal, maar ik neem er genoegen mee, want ik wil het beestje niet te lang storen.

Op een blad zit een Common Tree Nymph te slapen. Deze vlindersoort had ik bij Semonggoh niet kunnen fotograferen, maar nu krijg ik opeens een mooie kans. Na een uurtje zijn we zonder bloedzuigers opgelopen te hebben weer terug bij de lodge.

Om even voor half zes loopt op vrijdag 2 augustus de wekker al weer af voor bootsafari nummer 2, nu stroomafwaarts, die om 06.00 uur begint. Het is nog aan de donkere kant. De zon staat laag en is nog verborgen achter de wolken. Niet ideaal voor het maken van foto 's dus.

We zien weer ongeveer hetzelfde als gisteren. Neusapen, verlaten nesten van Oerang Oetans, Silvered Leaf Monkeys en een Monitor Lizard die lekker dichtbij de boot komt. In kale takken zitten sinistere donkere schaduwen, het lijkt wel een tafereel uit de Zwarte Bergen van een Olie B. Bommelverhaal. Ik herken een Brahminy Kite, een Storm 's Stork en een Darter.

Een groepje Oriental Pied Hornbill dat foerageert in een vijgenboom, vliegt over en weer over de rivier en over ons bootje of zit uitgebreid van de vijgen te genieten in de boom.

Een Stork-Billed Kingfisher vliegt snel en laag over het water en gaat even verderop op een tak op de uitkijk zitten.

Het is toch weer een leuk tochtje. De temperatuur is prima en het is gezellig. Tegen 08.00 uur komen we weer in de buurt van de lodge.

Na aflloop krijg ik nog een extraatje in de vorm van een Oriental Pied Hornbill die in de tuin van de lodge zit. Als we zitten te ontbijten komt Faisal ineens met een bord nasi goreng. Sytse hoort van hem dat dit eigenlijk alleen voor de locals is, maar hij gaat het voor ons ook regelen en in no-time staat er een schaal met nasi die echt voortreffelijk smaakt.

Om 09.30 uur worden we verwacht voor een tochtje door de jungle naar een Oxbowmeer, een afgesneden tak van de rivier toen deze zijn bedding verlegde. We huren weer de laarzen en de sokken en dat is maar goed ook. De eerste bloedzuiger zie ik al als ik mijn schoenen neerzet.

Mijn laarzen staan er nog van gisterenavond, inclusief de bijbehorende sokken. Dat geldt ook voor de anderen. Wij zijn er helemaal klaar voor, zoals je kunt zien.

Er groeien prachtige bloemen in de jungle en er zijn ook mooi gekleurde vliegen. Het is erg vochtig na de regenbuien van afgelopen nacht. Daar blijkt mijn telelens niet goed tegen te kunnen, want als ik even later kijk dan zit er allemaal vocht aan de binnenkant. Balen dus.

Sommige bomen hebben zogenaamde plankwortels. De oerwoudbewoners gebruiken deze als trommel om boodschappen door te geven of om hulp te vragen. Hoe groter de wortel des te verder komt het geluid als je erop slaat.

Het is erg modderig en hier en daar staat veel water, zodat je over een stammetje moet balanceren om verder te komen zonder natte voeten te krijgen. Sytse ziet er de lol wel van in en Caroline houdt wel van wat balanceren.

We zien nauwelijks vogels en alleen maar kleine diertjes. Bloemen zijn ook schaars, maar die er zijn, zijn wel erg mooi.

Na een klein uurtje ploeteren door hete jungle, zuigende modder en langs stekelige planten komen we bij het Oxbowmeer. Onder de steiger zitten erg veel kleine visjes, die aan je vingers knabbelen als je een hand in het water steekt. Dr. Fish in de vrije natuur en geheel gratis.

Even lekker afkoelen langs het water. We hebben nog geen last gehad van bloedzuigers, hoewel één van de Deense meisjes die bij ons is wel meerdere keren een bloedzuiger op haar lijf heeft gekregen.

Nog maar eens een groepsfoto. Gina denkt dat we hier worden opgehaald door een boot en maakt dus helemaal geen haast weer weg te komen. We moeten echter gewoon weer terug lopen, dus dat valt even tegen.

We zien een aantal rivierkrabben met een prachtige schutkleur waardoor ze nauwelijks opvallen.

Dan is er opeens paniek bij Caroline. Terwijl we door een veldje met hoog gras struinen, zitten er opeens meerdere bloedzuigers op haar broek. Het blijken er in het totaal acht te zijn. De gids plukt ze zo snel mogelijk van haar broek, maar hij weet niet zo goed wat hij met die ene in haar kruis moet doen. Sytse brengt uitkomst. Ikzelf kan door de consternatie geen goede foto maken, maar de eerste hulp was hier belangrijker dan een foto.

Bij terugkomst blijkt Gina er één in haar oksel te hebben. Caroline verjaagt de griezel met deet, maar niet nadat hij een behoorlijke bloedende wond heeft gemaakt, die nog lang na blijft bloeden. Ikzelf kom er genadig af denk ik, totdat ik mijn doorweekte broek uittrekt en ook een exemplaar op mijn been lekker bloed zie zuigen. Ik haal hem van mijn been, maar raak hem kwijt op weg naar buiten, dus zit er nu één in de slaapkamer. Geen lekker idee.

Op het terras komen we even later met een drankje bij van de ervaringen. Hoewel de bloedzuigers irritant waren, hebben we toch een erg leuke ervaring opgedaan en weten nu hoe het is om in de jungle te leven. Minder romantisch dan je denkt als je thuis op de bank een natuurfilm ziet.

Er is weer een eenvoudig doch prima buffet en we genieten ervan. Na aflloop hebben we een poosje vrij en we installeren ons op het terras dat opeens weer zonovergoten is. Ikzelf houd het het langs vol met lezen en speuren in mijn vogelboek. De anderen druipen één voor één af naar de kamer, waar wat slaap ingehaald wordt vanwege het vroege uur dat we op waren.

Om 16.00 uur staat de 3e bootsafari op het programma. Als we vertrekken is het nog prachtig weer. De boot racet samen met een aantal andere boten op volle snelheid stroomopwaarts. Waarom is ons op dat moment niet helemaal duidelijk.

We zien nog niet veel, maar wel dat in de verte boven de groene jungle de wolken zich beginnen op te bouwen . Onderweg zien we nog een groepje Wrinkled Hornbills, maar veel tijd om ernaar te kijken is er niet en we snellen verder.

Hoe verder we komen des te dreigender wordt de lucht en het begint daarna ook te spetteren.

Gelukkig hebben we nog wel een tweetal poncho 's meegenomen, dus dat scheelt. De temperatuur blijft onveranderd warm.

Na een half uurtje wordt de boot stil gelegd en krijgen we te horen dat de olifanten, waar we klaarblijkelijk naar op zoek zijn, nog enkele bochten verderop langs de rivier zijn. Daarvoor hebben we echter geen brandstof genoeg, dus we keren terug. We zien al snel een Slangenhalsvogel (Darter) bovenin een boom. Het plaatje dat ik maak van de Darter lijkt wel een aquarel.

Een stukje verderop kijkt een Neusaap ons nieuwsgierig aan. Ze worden ook Dutch Monkey genoemd, vanwege hun grote neus. Bij deze valt het mee, want het is nog een jonkie.

Dan zie ik in de verte twee Wrinkled Hornbills ver weg in de boomtoppen, maar dichterbij zit een flinke groep Rhinoceros Hornbills waarvoor we gelukkig uitgebreid stoppen.

Ik slaag in het maken van enkele plaatjes. Het aantal soorten Hornbills dat ik heb gezien staat nu op vier. Naast de bovengenoemden ook de Oriental Pied Hornbills van vanochtend en de Black Hornbill van gisteren. De helft van het aantal voorkomende soorten Hornbills heb ik al in de pocket en het wordt nog beter.

Het aantal waarnemingen van dieren op zich valt ons nog altijd tegen, maar het is ook niet gemakkelijk, want soms steekt alleen een staart uit tussen het gebladerte.

Dan ziet Faisal hornbillsoort nummer vijf. Een White-Crownded Hornbill vliegt over en gaat hoog in een boom zitten. Ik maak er een bewijsplaatje van, dat door één van de Deense meiden in de boot als very beautiful picture wordt bestempeld. Met mijn reactie erop dat ik het zelf nogal een matig plaatje vindt, krijg ik de lachers in de boot op mijn hand. Ze moet er gelukkig zelf ook om lachen.

Dat ik op de valreep ook soort nummer zes nog scoor is meegenomen. Een paar Bushy-Hornbills steken de rivier over. Ik maak - met veel tegenlicht - een aantal bewijsplaatjes terwijl de boot verder spurt. Omdat we nu niet alleen met ons eigen groepje in de boot zitten is het wat lastiger om te vragen te stoppen. Dat wreekt zich in de kwaliteit van de beelden die ik produceer.

Na het diner dat wederom bestaat uit rijst, kip, groente en patat gaan we de foto 's overzetten op de laptop van Sytse en ze daarna bekijken. Sytse zelf probeert intussen een Fruitbat (een vleermuis) op de foto te zetten. Het snel vliegend beest is hem echter vaak te vlug af.

Faisal komt er ook bijzitten en vraagt ons onze namen op te schrijven. Waarvoor is een beetje onduidelijk. Even later komt hij met twee certificaten voor donors die bloed hebben afgestaan aan de bloedzuigers. Hij heeft het ondertekend als Tom Cruise, want daar vindt hij zichzelf op lijken (mocht hij willen denkt Gina!). We vermaken ons nog een poosje onder het afdak, maar om half elf zoeken we door de stromende regen onze kamer op.

Zaterdag 3 augustus staan we na een regenachtige nacht op tijd op, want we gaan vandaag naar Kota Kinabalu voor ons derde deel van de reis. Na het ontbijt genieten we nog even van het prachtige uitzicht over de rivier.

Sytse en Caroline willen nog een boom planten en daar doen we graag aan mee om zo nog een kleine ecologische bijdrage aan het milieu te geven (wie hoor ik daar iets over zeggen?). Voor 10 RM per stuk planten we twee bomen met daarbij een door Caroline en Sytse geschilderd bord met onze namen erop. De verfkwast is gewoon een takje van een boom. Is dat ecologisch of niet?

Om 08.30 uur worden we met onze bagage overgezet naar de andere oever waar een busje ons op komt halen.

Het busje komt door de drukte op de weg pas om 09.20 uur en dat betekent dat we minder tijd hebben om de grotten van Gomantong te bezoeken, maar ook minder tijd om onze volgende vlucht te halen.

Het is erg donker in de grotten (gek hè) en het fotograferen gaat dus niet zo lekker.

Het zit vol met vleermuizenpoep, kakkerlakken en giftige duizendpoten. Het meurt ook nog eens behoorlijk, dus je moet niet al te kieskeurig of asthmatisch zijn.

In de grotten wonen duizenden zwaluwen die nestjes maken die eetbaar zijn en bekend zijn als dure lekkernij in Zuid-Oost Azië. Met gammele ladders worden die nestjes geoogst. Faisal vertelt dat één op de vier arbeiders zijn pensioen niet haalt. Dan kun je nog beter doorwerken tot je 67e, zoals in Nederland. De pensioenleeftijd ligt in Maleisië overigens op 60 jaar, maar je kunt vanaf je 55e stoppen met werken. De economie van Maleisië behoorde de laatste tien jaar overigens tot de zogenaamde tijgereconomiëen met een gemiddelde groei van zo 'n 5 procent.

De grotten worden overdag ook nog bevolkt door honderduizenden vleermuizen, die tegen de schemer in een schier eindeloze stroom de grotten verlaten. Daarbij moeten ze wel uitkijken voor onder andere de Wallace 's Hawk-Eagle, die even verderop in een palmboom zit, want die lust wel een vleermuisje.

Om 10.30 uur zijn we weer op de weg en rijden door een landschap met veel palmolieplantages. Soms is de jungle kaal gekapt en zie je vanauit de auto tot aan de einder schaarse begroeiing. Het wordt intussen duidelijk dat we problemen krijgen met onze vlucht. Faisal horen we bellen en hij vertelt dat we al ingechecht zijn door zijn operation manager. De chauffeur haalt allerlei toeren uit om de file waarin we terecht zijn gekomen te ontwijken of voorbij te rijden. Daarbij worden de verkeersregels met voeten getreden, maar dat deert hem niet (en ons eigenlijk ook niet). Hij heeft er lol in, want hij gaat steeds harder lachen als hij weer iemand afgesneden heeft.

Het mag echter niet baten. Als we tien minuten voor vertrek al hollend met onze bagage de incheckbalie bereiken, horen we van de medewerkster van Malaysia Airlines dat we niet meer mee kunnen. Gelukkig kan de agent ons op zijn kosten boeken op een vlucht van Asian Airlines die een paar uur later naar Kota Kinabalu gaat. Intussen krijgen we een lunchpakket uitgereikt. Dat smaakt, in tegenstelling tot de ervaringen die we meestal met lunchpakketten hebben, deze keer best goed. Ik blijf ondertussen best kalm voor mijn doen en als ik tegen Faisal zeg dat dit uitzonderlijk is, maakt Sytse de grap dat de vorige gids nu met een rietje eet. Helaas komt de grap niet over, zoals vaker deze vakantie gebeurt met de grappen die we naar het Engels vertalen.

Het missen van de vlucht van Malaysia Airlines zal later nog een staartje krijgen, maar daarover later meer. We hebben ons prima vermaakt en vooral de relaxte sfeer in de Bilit Adventure Lodge is ons goed bevallen. Jammer dat we niet alle diersoorten hebben gezien waar we op gehoopt hadden, maar ja, je kunt niet alles hebben.